«Δάσκαλε, να σου πω»….
Γύρισα απότομα προς τη
κατεύθυνση από την οποία άκουσα τη φωνή.
Μπροστά μου ένας φοιτητής
μου. Σχετικά καλός αλλά με αυτή την «επιθετική ευγένεια» που βγάζουν τα νέα
παιδιά που εμένα προσωπικώς με ξενίζει.
Χάθηκε ο πληθυντικός
ευγενείας. Μαζί με την αξιοπρέπεια μας, μαζί με τους διακριτούς κοινωνικούς
ρόλους . Όλα στο βωμό μιας δήθεν αμεσότητας που όμως εκφυλίζεται σε απρέπεια.
Τι να πεις όμως? Ποιόν να νουθετήσεις?
Ο πρωθυπουργός μίλησε με το ίδιο στυλάκι σε κοτζάμ Ομπαμα, θα σου πουν…. Τι θα αντιτάξεις?
«Δάσκαλε», συνέχισε… «Θέλω
μια παράταση για την υποβολή της εργασίας».
Είχατε 2 μήνες να την
ετοιμάσετε, απαντώ.
«Δεν πρόλαβα», μου
αντιγυρίζει ενώ το ύφος του γίνεται ολοένα πιο επιθετικό.
«Και εν πάση περιπτώσει,
προσπάθησα». «Αυτό αρκεί, σωστά»?
Όχι, απαντώ.
Η έκπληξη στα μάτια του
έγινε τεράστια! Ένας ολόκληρος κόσμος γκρεμίστηκε μπροστά στα μάτια του!
Εκείνη την ημέρα αποφάσισα
να μη καλύψω την ύλη αλλά να αφιερώσω ολη μου τη διάλεξη στο συγκεκριμένο θέμα.
Θεώρησα πως οι φοιτητές θα
ωφεληθούν περισσότερο από μια συζήτηση σε θέματα νοοτροπίας παρα με την κάλυψη
της ύλης.
Πάντα υπάρχει χρόνος για να
καλυφθεί η ύλη.
Ο χρόνος όμως για να αλλάξει
η μεγαλύτερη- κατ εμέ- παθογένεια της χώρας μας, γίνεται ολοένα και πιο λίγος…
Έχω αρθρογραφήσει πολλάκις
για το θέμα της νοοτροπίας μας. Φίλοι, γνωστοί και οι λίγοι φοιτητές που με
ακούνε ακόμα, έχουν προφανώς κουραστεί.
Θεωρούν ότι παρα το δίκαιο
των επιχειρημάτων μου απευθύνομαι σε ώτα μη ακουόντων . Φρονούν επίσης ότι οι
όποιες παρεμβάσεις μου δε πρόκειται σε καμια περίπτωση να έχουν αποτέλεσμα (
«δε θα αλλάξεις το κοσμο») . Αντιθέτως, πιστεύουν ότι κουράζω και εν τέλει ολη
αυτή η προσέγγιση μου στο ζήτημα της νοοτροπίας θα γυρίσει μπούμερανγκ.
Ο κολλητός μου φίλος, μάλιστα,
ήταν ιδιαιτέρως παραστατικός.
«Θα γίνεις σαν αυτούς τους
γέρους του Muppet
Show που
γκρινιάζουν καθημερινώς και κανείς δε τους ακούει».
Προσπερνώ το ιδιότυπο bullying που
δέχομαι από το περιβάλλον μου.
Ως επιστήμων νιώθω
επιβεβλημένη την ανάγκη να εκφράσω τις αγωνίες και τις θέσεις μου. Πίστευα
πάντα πως ο επιστήμονας οφείλει πρωτίστως να επικοινωνεί με την κοινωνία και
όχι με τους συναδέλφους του.
Είναι κοινή πλέον παραδοχή
ότι είμαστε λαός με οξυμένο το θυμικό. Το συναίσθημα αποτελεί καθοριστικό
παράγοντα με τον οποίο παίρνουμε αποφάσεις.
Από τα αρχαία χρόνια, ενας
Αιγύπτιος ιερέας είχε κάνει ανάλογη
διαπίστωση όταν δήλωσε στον Σόλωνα «Σόλων,
Έλληνες αεί παίδες έστε». Φυσικά εκείνος το ανέφερε ως προσόν αλλά η
παιδικότητα αυτή που μπορεί να είναι κινητήριος δύναμη, γίνεται παθογένεια όταν
κυριαρχεί της λογικής παντού.
Ως κλασσικοί έφηβοι,
αποφασίζουμε με θυμό και οργή για σοβαρά θέματα που απαιτούν νηφαλιότητα και
δείχνουμε υπερβολική ανοχή εκεί που πρέπει να είμαστε αποφασιστικοί και να
κανουμε ψύχραιμες επιλογες.
Αυτό φυσικά είναι γνωστό σε
τυχοδιώκτες και λαϊκιστές πολιτικούς που πατάνε το «κουμπί» μας και ξαφνικά από
«εξυπνότερος λαός του κόσμου» γινόμαστε υποχείριο.
Σήμερα όμως θα αναλύσουμε
μια συγκεκριμένη πτυχή του θυμικού μας που μας ωθεί σε αναποτελεσματικότητα
και, νομοτελειακά, στη δυστυχία.
Στην θεοποίηση της
προσπάθειας!
Η ανωτέρω κατάσταση, αποτελεί τρόπον τινά το
εθνικό μας αφήγημα.
Πως άλλωστε θα μπορούσε να μην έχει
επικρατήσει, όταν αποτελεί μέρος της καθημερινής μας αγωγης (κοινωνικοποίησης)
από τη παιδική μας ηλικία?
«η προσπάθεια μετράει», ακούμε καθημερινώς να
λένε οι γονείς στα παιδιά τους.
Δεν κατάφερες να έχεις καλή
σχολική επίδοση? Παρηγορήσου με την «ηθική δικαίωση» της προσπάθειας.
Δεν μπόρεσες να βρεις δουλειά?
Έλα μωρέ. Αφού προσπαθείς!
Δε κατάφερες να έχεις καλές
σχέσεις με το αντίθετο φύλλο? Συνέχισε να προσπαθείς, θα τα καταφέρεις…
Η στρέβλωση αυτή έχει εμποτίσει
όλες τις πτυχές της κοινωνικής και πολιτικής μας ζωής.
Δε πετυχαίνει το υπουργείο
Οικονομικών να χτυπήσει τη φοροδιαφυγή? «συνεχίζουμε τις άοκνες προσπάθειες»,
ακούμε να λένε.
Συντρίβεται μια ομάδα από
τον αντίπαλο? «Τα παιδιά προσπάθησαν», λένε προπονητής και Πρόεδρος…
Η θεοποίηση της προσπάθειας
και η πλήρης αποσύνδεση από το τελικό αποτέλεσμα , αποτελεί την καλύτερη μέθοδο
για να αποφύγει ο «έφηβος» (δηλαδή όλοι μας..), αυτό που του είναι πιο επίπονο:
To κοίταγμα
στο καθρέφτη!
Αν «η προσπάθεια αρκεί» δεν
έχεις λόγο να αναλύσεις την ορθότητα της
μεθόδου σου.
Αν η προσπάθεια μετράει και μόνο,
δεν εχεις λογο να βρεις παθογένειες, παραλείψεις, δυστοκίες, αβελτηρίες!
Δεν έχεις λόγο να κάνεις
αυτοκριτική! Να πονέσεις! Να «ματώσεις»!
Δε χρειάζεται να εμπλακείς
σε επίπονες διαδικασίες γενικώς που θα σε οδηγήσουν σε συμπεράσματα που
προφανώς δεν επιθυμείς να αντιμετωπίσεις..
Όλα τα καλύπτει ο μανδύας μιας
δήθεν μαχητικής διάθεσης!
Είναι μετά να απορεί κανείς
για ποιο λόγο ένας ολόκληρος λαός πίστεψε έναν πρωθυπουργό που βάφτισε την
ήττα- νίκη, προφασιζόμενος ότι «διαπραγματευόταν 17 ώρες»?
Γνωρίζοντας καλά το Ελληνικό
θυμικό, απευθύνθηκε στο μαλακό υπογάστριο του Έλληνα, άγγιξε τις πιο ευαίσθητες
συναισθηματικές χορδές.
Μίλησε στο συλλογικό
υποσυνείδητο που μπολιάστηκε παιδιόθεν με την εξιδανίκευση της προσπάθειας!
Απευθύνθηκε δηλαδή στη ψυχή
του μέσου Έλληνα που αρκείται σε δήθεν ηρωικούς αγώνες και αποδίδει τα αρνητικά
αποτελέσματα σε «σκοτεινά κέντρα εξουσίας»
Κάνουμε τα πάντα,
κυριολεκτικά ΤΑ ΠΑΝΤΑ για να μην πονέσουμε αναλύοντας τις δομικές μας
αδυναμίες.
Πόσο παιδιά… πόσο αδύναμοι
και μοιραίοι!
Όχι λοιπόν, η προσπάθεια δε
μετράει! Όλα κρίνονται εκ του αποτελέσματος!
Μια τόσο απλή και γνωστή
ρήση, που όμως τέθηκε στο περιθώριο από την συλλογική μας εφηβική διάθεση.
Με αυτή τη ρήση ανατρέφουν
τα παιδιά τους οι… κουτόφραγκοι και προοδεύουν.
Όταν στις ΗΠΑ άκουσα για
πρώτη φορά τη ρήση «ο πρώτος είναι πρώτος και ο δεύτερος είναι τίποτα»,
ξαφνιάστηκα!
Σοκαρίστηκα!
Ως Έλλην και εγώ, έχω μεγαλώσει με τον μύθο της ηρωικής προσπάθειας.
Γρήγορα όμως κατάλαβα το
βαθύτερο νόημα της ρήσης που αποτελεί το ύψιστο κίνητρο για την βελτίωση, την
ανάπτυξη, την προκοπή!
Αγορεύοντας προς τους
φοιτητές μου για την αξία του αποτελέσματος, αντίκρισα βλέμματα γεμάτα απορία
και προβληματισμό.
Το να μιλάς σε εφήβους – όχι
στην ηλικία αλλά στην νοοτροπία- για αποτελεσματικότητα, είναι σαν να
προσπαθείς να τους ενηλικιώσεις βίαια!
Όταν δεν ασχολείσαι με το
αποτέλεσμα, δεν έχεις μετρήσιμα μεγέθη.
Δεν είσαι υποχρεωμένος να
κρίνεις, να συγκρίνεις και να αποφασίσεις!
Δεν απαιτείται δράση, έργο
και μέθοδος.
Μπορείς πάντα λοιπόν να
μένεις στις καφενειακές συζητήσεις, οι οποίες μπορεί να είναι πολύ
ενδιαφέρουσες, αλλα δεν οδηγούν πουθενά….
Η θεοποίηση της προσπάθειας θα αποτελεί πάντα
το ισχυρότερο όπλο των λαϊκιστών και των τυχοδιωκτών σε κάθε τομέα της ζωής
μας.
Εκείνων που, υψώνοντας
δυναμικά τη γροθιά τους, δήθεν ξιφουλκούν υπερ των «δίκαιων» του λαού,
υφαρπάζουν την ψήφο του και μετα κάνουν την υψωμένη γροθιά, χείρα επαιτείας…
Ας χρησιμοποιήσουμε το
θυμικό μας για να απαλλαγούμε από αυτό!
Ας θυμώσουμε με τους εαυτούς
μας τόσο πολύ ώστε να αντέξουμε το κοίταγμα στον καθρέφτη και τον πόνο που θα
φέρει!
Πόσο ακόμα θα ανεχόμαστε την
εξαπάτηση του «εξυπνότερου λαού του κόσμου» - όπως αυτάρεσκα
αυτοχαρακτηριζόμαστε- από τον βιασμό του θυμικού μας?
