Λατέρνα, φτώχεια και φιλότιμο: Η ζωή και η Αστυνόμευση ως Ελληνική ταινία

                                          δημοσιεύτηκε στο www.policenet.gr

Δε πρόλαβε να στεγνώσει το « μελάνι» από τα προηγούμενα άρθρα μου στα οποία αναφερόμουν στο εφηβικό μας ταμπεραμέντο και το θυμικό μας έκανε πάλι εντυπωσιακά την εμφάνιση του ( πού αλλού)  στο θέμα που αγαπάμε να μισούμε:

Την Ελληνική Αστυνομία και την σχέση μας με αυτή.

Το σκηνικό γνωστό και καλά στημένο: Από τη μια ο φτωχός  (πλην τίμιος?) καστανάς που προσπαθεί να βγάλει το ψωμί του.  Από την άλλη οι άνδρες της ομάδας ΔΙ.ΑΣ.

Σκηνικό γεμάτο συμβολισμούς.

Η «φτώχεια» αντιμέτωπη με τις εντυπωσιακές στολές της ΔΙ. ΑΣ.

Πασπαλίστε το με μπόλικο συναίσθημα κατά της «κρατικής βίας» και έχετε ένα όμορφο σκηνικό που για άλλη μια φορά διχάζει έναν λαό που ταλαιπωρείται.

Θα επιχειρήσω κάτι που, σε αυτή τη χώρα, συστηματικά αποφεύγουμε.

Να διαχωρίσω το συναίσθημα από την λογική.

Να εξετάσω τα πράγματα με το «κρύο αίμα» του επιστήμονα και όχι με τη συναισθηματική ματιά του εφήβου που ξυπνά μέσα μας κάθε φορά που νιώθουμε ότι κάποιος αδύναμος αδικείται…

Συναίσθημα και συμβολισμός:

Το περιστατικό αγγίζει τις ευαίσθητες χορδές της Ελληνικής κοινωνίας διότι συγκεντρώνει όλα τα στοιχεία που κινητοποιούν το θυμικό μας.

Οι γονείς και οι παππούδες μας, μεγάλωσαν με το αφήγημα  της «ψωροκώσταινας». Μιας πατρίδας δηλαδή που ήταν παραδοσιακά φτωχή άλλα σε αυτή την αδυναμία αντιπαρέτασσε την «τιμιότητα». 

Έτσι δημιουργήθηκε ο μύθος με τον οποίον μεγάλωσαν αρκετές γενιές.

Ο πλούτος ήταν ταυτισμένος με την ατιμία και η φτώχεια με την εντιμότητα.

Δεν είναι άλλωστε τυχαίο το γεγονός ότι υπάρχουν 100δες τραγούδια και ταινίες που υμνούν την «φτωχολογιά». Κανένα όμως τον πλούτο…

Ο φτωχός καστανάς λοιπόν θεωρείται εξ ορισμού έντιμος και βιοπαλαιστής. Κανείς δεν ασχολείται με την ουσία. Η κακή οικονομική του κατάσταση θεωρείται «συγχωροχάρτι» με το οποίο ανοίγουν οι πόρτες του  παραδείσου . Στο πρόσωπο του οι πολίτες βλέπουν την χώρα μας που είναι πτωχή και χρεωκοπημένη αλλά ως τίμια (?) αξίζει οίκτο και συγχώρεση.

Αυτή η έντονα συναισθηματική προσέγγιση μας κάνει να λησμονούμε ότι η τιμιότητα δεν έχει ταξική διάσταση.

Όπως υπάρχουν  οι «καρχαρίες» των «Β. προαστίων» που παίρνουν μίζες και πατούν επί πτωμάτων, έτσι υπάρχουν και τα κλεφτρόνια των «Δ. Προαστίων» που γίνονται ψευδομάρτυρες για 50 ευρώ.

Η αστυνομία, από την άλλη, ακόμα κουβαλά το αμαρτωλό της παρελθόν. Αν και τα στελέχη της είναι πλέον παιδιά του λαού, επιμένουμε να τους αντιμετωπίζουμε ως συνεχιστές των χουντικών Σωμάτων Ασφαλείας.

Η παρουσία της αστυνομικής στολής συμβολίζει την κρατική εξουσία και ουσιαστικά είναι η μόνη επίσημη παρουσία της οργανωμένης Πολιτείας ανάμεσα στους πολίτες. (κανένας άλλος κρατικός αξιωματούχος δεν έχει διακριτικά)

Είναι φυσικό λοιπόν να συγκεντρώνει το μένος όλης της κοινωνίας ακόμα και αν δεν ευθύνεται. Εν ολίγοις, ο αστυνομικός «την πληρώνει» ακόμα και για τις κομμένες συντάξεις..

Το καθήκον της Αστυνομίας

Η αστυνομία δεσμεύεται από συγκεκριμένο Νομικό πλαίσιο και τα στελέχη της είναι υπόλογα βάσει αυτού.

Για τον συγκεκριμένο επαγγελματία, η ΕΛ. ΑΣ δέχτηκε καταγγελία από πολίτη.

Άρα ήταν ΑΔΥΝΑΤΟΝ και ΠΑΡΑΝΟΜΟ το να μην ανταποκριθεί.

Μετέβησαν λοιπόν ως όφειλαν προκειμένου να ελέγξουν.

Ως εδώ καλά, θα μου πείτε. Μπορούσαν όμως να μη βεβαιώσουν παράβαση για τον «καημένο τον καστανά».

Μπορούσαν?

Είναι αλήθεια πως, παραδοσιακά, τα στελέχη της Αστυνομίας διαθέτουν την διακριτική ευχέρεια ( discretion είναι ο όρος που έχει επικρατήσει παγκοσμίως) στην εφαρμογή του Νόμου.

Αυτό συμβαίνει διότι στις περισσότερες περιπτώσεις, οι αστυνομικοί δρουν σε συνθήκες που δεν υπάρχει άμεσος προϊστάμενος και παρουσία κόσμου.

Αυτές όμως οι συνθήκες, δεν υπήρχαν στην προκειμένη περίπτωση.

Η περιοχή ήταν κατάμεστη από κόσμο και το περιστατικό κατέγραφαν δεκάδες κινητά τηλέφωνα και φωτογραφικές μηχανές.

Οι αστυνομικοί λοιπόν δεν είχαν άλλη επιλογή από το να εφαρμόσουν κατά γράμμα τον Νόμο.

Είναι γεγονός πως αυτές οι περιπτώσεις δρουν έντονα στις συναισθηματικές πτυχές του χαρακτήρα μας.

Ο φτωχός καστανάς συμβολίζει την «φτώχεια» που βιώνουμε όλοι μας τα τελευταία χρόνια και η αστυνομία καταλαμβάνει στο υποσυνείδητό μας τον ρόλο των «σκληρών δανειστών» που τιμωρούν ανάλγητα.

Οφείλουμε όμως να στεκόμαστε πέρα και πάνω από πάθη, συνειρμούς και εντάσεις.

Οφείλουμε να αναλογιστούμε πως και οι αστυνομικοί είναι παιδιά της διπλανής πόρτας, επαγγελματίες του μεροκάματου που βρίσκονται σε δυσχερή θέση όταν πρόκειται να ελέγξουν συνανθρώπους μας που περνούν δύσκολα.

Ακριβώς επειδή δεν υπάρχει «μια κοινωνία» η οποία θέλει τα ίδια πράγματα αλλά  αντιφατικές επιθυμίες διαφορετικών τμημάτων της κοινωνίας, η αστυνομία δεν αποδίδει κοινωνική δικαιοσύνη αλλά εφαρμόζει Νόμους.

Ας μη της κάνουμε το ιδιαιτέρως δύσκολο καθήκον ακόμα δυσκολότερο φορτίζοντας τις δύσκολες αποφάσεις της με πνιγηρό συναίσθημα που θολώνει την κρίση τους (μας) και περιπλέκει καταστάσεις.

Ο λαός δεν είναι υπεράνω των θεσμών, όπως έλεγε κάποτε ένας πρωθυπουργός.

Νόμος δεν είναι το δίκιο του εργάτη.

Νόμος είναι αυτό που συμφωνήσαμε και ψηφίσαμε.

ΚΟΙΝΩΝΙΚΟΣ ΑΚΤΙΒΙΣΜΟΣ: ΕΥΑΙΣΘΗΣΙΑ Ή ΥΣΤΕΡΗΣΗ?

                              δημοσιεύτηκε στο www.policenet.gr

Το σκηνικό έχει γίνει πλέον σύνηθες. Ένας ασυνείδητος οδηγός έχει παρκάρει αντικοινωνικά – όχι απλώς παράνομα- εμποδίζοντας μια διάβαση πεζών ή μια ράμπα αναπήρων. Μια ομάδα «ευαίσθητων» πολιτών αντιδρά με μεθόδους κοινωνικού ακτιβισμού που έχουν εξ ορισμού αντισυμβατική διάσταση.

Τυλίγουν το όχημα του παράνομου με μεμβράνη και κολλούν αυτοκόλλητα που καταδεικνύουν την παράνομη συμπεριφορά του.

Ο στόχος προφανής. Η κοινωνική διαπόμπευση ως μέθοδος συμμόρφωσης.

Τα μέσα καλύπτουν το συμβάν με τίτλους που δείχνουν θαυμασμό. Οι πολίτες λένε «επιτέλους καιρός ήταν κάποιος να κάνει κάτι».

Ας αναρωτηθούμε αν αυτή η μέθοδος λειτουργεί.

Για έναν λαό που άγεται και φέρεται από το θυμικό του, κάθε αντισυμβατική προσπάθεια έχει θετική ανταπόκριση και μεγάλη απήχηση. Η απουσία της κρατικής εξουσίας από σημαντικές πτυχές της καθημερινότητάς μας, θεωρούμε πως μας δίνει το «δικαίωμα» να ασχοληθούμε προσωπικά με την δημόσια τάξη και να επιβάλλουμε αυτό που (θεωρούμε ότι) είναι το «σωστό» ή το «δίκαιο».

Πράγματι, όλοι έχουμε κατά καιρούς αγανακτήσει για την ανομία που, ως ένα παχύ στρώμα απόβλητης κοινωνικής «σκόνης», έχει σκεπάσει την επικράτεια. Όλοι ξέρουμε ότι οι νόμοι δεν εφαρμόζονται, τιμωρία δεν  υπάρχει και πως αυτή η κοινωνικά παγιωμένη κατάσταση έχει δημιουργήσει κουλτούρα ανομίας που είναι διαταξική και διαστρωματική.

Όλοι είμαστε διατεθειμένοι (και διαθέσιμοι) να παρέμβουμε προκειμένου να αποκατασταθεί η τάξη. Αρκεί φυσικά να μην αφορά εμάς. Η εφαρμογή των Νόμων, όπως ανέφερα σε προηγούμενο άρθρο μου, είναι για τους άλλους…

Αλλά δε θα σταθούμε εκεί.

Παρά την γοητεία που έχει ο ακτιβισμός στις μάζες, αποτελεί δείγμα ανώριμης δημοκρατίας και σίγουρα δυσλειτουργίας του Κράτους και των Θεσμών.

Η εκχώρηση της κρατικής εξουσίας στον όχλο-διότι περί αυτού πρόκειται- πηγάζει από μια βαθιά κοινωνική περιφρόνηση προς την οργανωμένη Πολιτεία. Δυσπιστούμε και αποστρεφόμεθα οτιδήποτε αφορά τον κρατικό μηχανισμό. (Ταυτοχρόνως βεβαίως επιθυμούμε διακαώς την συμμετοχή μας σε αυτόν μέσω διορισμών. ) Αυτός είναι και ο λόγος που παραδοσιακά προτιμούμε να εμπιστευόμαστε έναν κύκλο γνωριμιών παρά την συντεταγμένη Πολιτεία. Αυτή είναι και η γενεσιουργός αιτία του πελατειακού συστήματος…

Η στιγμή που το Κράτος ανέχεται – ή και ενθαρρύνει- την διαχείριση του μονοπωλίου της κρατικής βίας και εξουσίας  από ομάδες πολιτών τους σκοπούς των οποίων κανείς δε γνωρίζει, αποτελεί την αρχή του τέλους της αστικής δημοκρατίας όπως την γνωρίζουμε.

Το ότι οδηγούμε και συμπεριφερόμεθα ασυνείδητα είναι ζήτημα βαθύτερα κοινωνικό και αφορά την διαπαιδαγώγησή μας . Όχι μόνο από την οικογένειά μας αλλά και από το Κράτος, το οποίο διαμορφώνει συνειδήσεις με βάση την ανταπόκριση του σε έκνομες ενέργειες.

Ο κακός, απολίτιστος και προβληματικός μας εαυτός είναι θέμα που άπτεται των αρμοδιοτήτων της πολιτείας. Αυτή πρέπει αν συνετίσει, αυτή πρέπει να τιμωρήσει και να παραδειγματίσει.

Ο όχλος που τιμωρεί, παραπέμπει σε συνθήκες «άγριας Δύσης» όπου το δίκαιο των πολλών επικρατούσε και οι απόψεις τους οδηγούσαν σε λιντσάρισμα.

Κάποιος θα πει ότι το αδίκημα είναι προφανές οπότε γιατί να ενοχλεί η τιμωρία, ακόμα και αν είναι εξωθεσμική?

Πρώτον, διότι ντροπιάζει και απαξιώνει τους θεσμούς της συντεταγμένης πολιτείας.

Δεύτερον, διότι ανοίγει τους ασκούς του Αιόλου. Σήμερα το αδίκημα είναι προφανές. Αύριο δε θα είναι και τόσο αλλά  ο όχλος εθισμένος στη συμπεριφορά του «εκδικητή» θα συνεχίσει να τιμωρεί.

Είναι καιρός να ωριμάσουμε και να απαλλαγούμε από συναισθηματικά φορτισμένες προσεγγίσεις που δε μας οδηγούν πουθενά.

Αν δε μας αρέσει η συμπεριφορά της Αστυνομίας, υπάρχουν θεσμικοί τρόποι να την αλλάξουμε. Ζούμε στον αιώνα της επικοινωνίας και της τεχνολογίας και έχουμε πολλούς τρόπους κοινωνικής και πολιτικής αντίδρασης που υπαγορεύονται από τους κανόνες της Αστικής μας Δημοκρατίας.

Ο Νόμος του Lynch προσαρμοσμένος σε συνθήκες 2015 δε μας περιποιεί τιμή.

Υπάρχει «Σερίφης» στη πόλη…. Ας αποταθούμε εκεί.

Τιμωρία: Από την χαμένη έννοια της αποτροπής στην εξόντωση.

Προ ημερών , με αφορμή το ματαιωθέν ντέρμπι των αιωνίων, είχα γράψει ένα άρθρο για την εφηβική μας νοοτροπία που αποτελεί την υπ αριθμόν 1 γενεσιουργό αιτία των κοινωνικών μας προβλημάτων.

Είχα τότε αναφέρει ότι ως ένας «αιωνίως έφηβος» λαός συμπεριφερόμαστε ως αν να μην έχουμε υποχρεώσεις, παρά μόνο δικαιώματα και πως αρνούμαστε να κοιτάξουμε τον καθρέφτη για να δούμε τα κακώς κείμενα. Είναι απείρως ευκολότερο να επινοούμε εχθρούς…

Λίγες μέρες μετά, ήλθε η πραγματικότητα να με δικαιώσει, με ένα άλλο εφηβικό χαρακτηριστικό της συμπεριφοράς μας: Την υπερβολή.

Όταν ένας έφηβος έρχεται αντιμέτωπος με κάτι που δε μπορεί να διαχειριστεί, ρέπει προς την υπερβολή. Πολλές φορές δε, κάνει στροφή 180 μοιρών. Τον κατσαδιάζεις για άσωτη ζωή? Αρχίζει να κλείνεται στο δωμάτιο του… Του λες ότι τρώει πολύ? Αρχίζει να μη βάζει τίποτα στο στόμα του…

Όπου «έφηβος» βάλτε την Ελληνική πολιτεία και έχετε έτοιμη την αναλογία.

Αναφέρομαι στην εξοντωτική ποινή που  επιβλήθηκε στον Παναθηναϊκό η οποία έχει ακριβώς τα αντίθετα αποτελέσματα από τα προσδοκώμενα.

Το είχα γράψει για τα παράλογα πρόστιμα του ΚΟΚ. (5 Αυγούστου 2015, policenet)

Ίδια εφαρμογή έχουν και στο ποδόσφαιρο όπως και οποιαδήποτε άλλη έκφανση της κοινωνικής ζωης.

Ας δούμε εν τάχει το θεμα της τιμωρίας ιστορικά και κοινωνιολογικά.

 Τιμωρία και αποτροπή

Η έννοια της ποινής είχε πάντα διττό χαρακτήρα: Από τη μια να αποκαταστήσει το κοινό περί δικαίου αίσθημα τιμωρώντας τον ένοχο για την πράξη του και από την άλλη να αποτρέψει την τέλεση νέων αξιοποίνων πράξεων. Αφήνω τον «σωφρονισμό» εκτός διότι είναι πλέον κοινός τόπος ότι αποτελεί ουτοπία…

Η έννοια της αποτροπής έχει εξηγηθεί από τον μεγάλο Ιταλό φιλόσοφο Cesare Beccaria to 1764 στο παγκοσμίου φήμης πόνημά του «Περί εγκλημάτων και ποινών».

Εκεί, μεταξύ άλλων, υποστηρίζει ότι μια ποινή για να έχει αποτρεπτικό χαρακτήρα, πρέπει να πληροί 3 προϋποθέσεις:

1.   Να είναι άμεση/swift

2.   Να είναι βέβαιη / certain

3.   Να είναι αρκούντως αυστηρή./severe.

Κάποιος θα πει ότι στη περίπτωση του Παναθηναϊκού οι προϋποθέσεις του μεγάλου Beccaria πληρούνται άρα πού το πρόβλημα?

Το πρόβλημα έγκειται στην… δοσολογία.

Οτιδήποτε καλό μπορεί σε μεγάλες δόσεις να σκοτώσει.

Το ύψιστο αγαθό του πλανήτη, το νερό, είναι το απόλυτο παράδειγμα.

Η αυστηρότητα αποτρέπει. Η υπερβολή της που αγγίζει τα όρια της εξόντωσης, εξοργίζει, διεγείρει πάθη και οδηγεί σε προβλήματα μεγαλύτερα από αυτά που προσπαθεί να λύσει.

Εξ ου και οι «δρακόντειες» ποινές μοιραία εκφυλίζονται και σταδιακά καταργούνται.

Μπορεί κανείς να φανταστεί τι θα γίνει αν στην επόμενη φωτοβολίδα από οποιαδήποτε ομάδα έχουμε ανάλογη ποινή?

Απλώς δε θα έχουμε πρωτάθλημα…

Τιμωρία και σύγχρονη πραγματικότητα:

O μεγάλος εγκληματολόγος Richard Block , στο μάθημα του οποίου είχα την τιμή να μετέχω, είχε πει κάποτε ότι «για να τιμωρείς, πρέπει να υπάρχει κοινωνία να τιμωρήσεις», εννοώντας ότι αν εξαντλείς την αυστηρότητα σου στη κοινωνία σε λίγο δε θα υπάρχει κανείς για να τιμωρήσεις…

Οι σύγχρονες και ευνομούμενες κοινωνίες, που έχουν περάσει Διαφωτισμό και έχουν εγκαθιδρύσει Κράτος Δικαίου, δεν παίρνουν τιμωρητικές αποφάσεις με συναισθηματισμό που υπαγορεύεται από το θυμικό της εκάστοτε περίστασης.

Η λογική της Πολιτείας αλλά και της Δικαιοσύνης ότι «πρέπει να δείξουμε ότι είμαστε αυστηροί άρα ας επιβάλλουμε την μεγίστη ποινή για να σώσουμε την υπόληψή μας» δε περιποιεί τιμή σε κανέναν από τους Θεσμούς μας.

Τιμωρούμε αναλογικά με βάση τα περιστατικά και όχι εκδικητικά προς εξόντωση.

Τιμωρούμε τους πάντες το ίδιο για τα ίδια αδικήματα και δε κάνουμε εκπτώσεις και συμψηφισμούς.

Τιμωρούμε με βάση κυρίως τους 2 πρώτους κανόνες του Beccaria, δηλαδή της άμεσης και σίγουρης βεβαίωσης της ποινής διότι αυτοί οι 2 παράγοντες δημιουργούν και εμπεδώνουν την αίσθηση του Κράτους δικαίου.

Ως προς την αυστηρότητα?

Είναι κοινή παραδοχή ότι τα χρηματικά πρόστιμα είναι τα πιο αποτελεσματικά. Θυμάμαι από τα χρόνια μου στις ΗΠΑ έναν διευθυντή φυλακών που δεν εφάρμοζε δικαστικές αποφάσεις για την βελτίωση των συνθηκών στο κατάστημά του. Δεν τον έδιωξαν, δεν τον εξόντωσαν. Απλώς του έβαλαν προσωπικό πρόστιμο 500 δολαρίων για κάθε μέρα που δεν εφαρμόζει την απόφαση. Σε λιγότερο από μια εβδομάδα, το πρόβλημα είχε λυθεί…

Ο Παναθηναϊκός θα μπορούσε να τιμωρηθεί με ένα βαρύ χρηματικό πρόστιμο το οποίο θα «αισθανόταν» έντονα με βάση την κακή οικονομική του κατάσταση.

Η εξόντωση όμως που επιχειρείται και το αίσθημα της αδικίας που δημιουργεί θα εκπυρσοκροτήσει στα χέρια όσων πίστεψαν πως με το να εφαρμόζουν την λογική «πονάει χέρι, κόβει χέρι» θα φανούν αδέκαστοι και σκληροί έναντι της παρανομίας.

Η συνέπεια στην εφαρμογή του Νόμου και η βεβαιότητα ότι κανείς δεν αντιμετωπίζεται προνομιακά, είναι οι πιο ασφαλείς και στέρεες βάσεις για να οικοδομήσει κανείς μια σύγχρονη κοινωνία με αμοιβαία εμπιστοσύνη μεταξύ οργανωμένης πολιτείας και πολιτών.

Όλα τα άλλα είναι καμώματα εφήβων.

Όσο και αν μοιάζουν χαριτωμένα, δε μας πρέπουν…